Γνήσια καλοσύνη και αγάπη προς τον πλησίον είναι αρετές δυσεύρετες. Μαρτυρούν άνθρωπο πραγματικά ενάρετο και γαλήνιο ψυχικά, που μπορεί να δώσει από ένα περίσσευμα καλοσύνης και αγάπης που διαθέτει – ασφαλώς όχι υπό όρους αμοιβαιότητας ή ανταπόδοσης. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι ο πατήρ Αλέξανδρος, ο παλαιός αγαπημένος μας δάσκαλος στο σχολείο Αλέξανδρος Καριώτογλου.
Αγαθή τύχη τα έφερε έτσι, ώστε να τον έχω καθηγητή θεολογίας στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δεν χρειαζόταν να κάνει πολλά πράγματα για να κερδίσει τις ανήσυχες και δύσκολες εφηβικές ψυχές. Ένα χαμόγελό του, ένα νεύμα του, μία νηφάλια συζήτηση μαζί του αρκούσαν. Έτεινε πραγματικά ευήκοον ους στις, πολλές φορές ακατέργαστες, σκέψεις και ανησυχίες μας. Ήταν γλυκύς, μειλίχιος και ανοιχτός να συζητήσει ζητήματα που κάποιος άλλος θεολόγος θα απέφευγε. Απέπνεε ένα αυθεντικό χριστιανικό ήθος, που από μόνο του δίδασκε εμάς τους μαθητές του. Ήξερε, επίσης, να συγχωρεί τις αναπόφευκτες γωνίες και τις αταξίες μας, να στέκεται πλάι μας ουσιαστικά, υποστηρικτικά. Είχε εκείνη τη θεία ιδιότητα που μας θυμίζει ο ανυπέρβλητος στίχος του μεγάλου Alexander Pope: «το να σφάλλεις είναι ανθρώπινο, το να συγχωρείς θείο» (“To Err is Humane; to Forgive, Divine”). Κέρδιζε, έτσι, την αγάπη όλων των μαθητών επάξια. Και ξέρω ότι αυτό προσέφερε σ’ εκείνον βαθιά ψυχική και ηθική ικανοποίηση.
Η ευρύτερη καλλιέργεια και το προοδευτικό του πνεύμα ήταν μεν στοιχεία ευδιάκριτα ήδη τότε, αλλά σ’ εκείνην την ηλικία (ας αποδώσουμε εδώ καταχρηστικά την αμέλεια στο νεαρό της ηλικίας μου) δεν ήμουν σε θέση να τα εκτιμήσω ή να τα αντιληφθώ πλήρως. Ωστόσο, αυτό συνέβη λίγα χρόνια μετά την αποφοίτησή μου από το σχολείο, όταν, ενασχολούμενος πλέον περισσότερο με θεολογικά και εκκλησιολογικά ζητήματα, έπεσα πάνω σε διάφορα γραπτά του, με πρώτο το βιβλίο του Ορθοδοξία και Ισλάμ (εκδ. Δόμος, 2000). Μετά δε τη χειροτονία του, άκουγα έναν σωρό κόσμο να μιλάει με θαυμασμό και δέος για την πολυεπίπεδη ποιμαντική πλέον προσφορά του στον Άγιο Νικόλαο Ραγκαβά στην Πλάκα, για τις ωραίες πρωτοβουλίες του, τη διάθεσή του να αλλάξει πράγματα και, κυρίως, να φέρει την εκκλησία πιο κοντά στο ποίμνιό του (μεταξύ άλλων, διαβάζοντας το Ευαγγέλιο και στη νέα ελληνική). Και όλα αυτά, σημειωτέον, ως άμισθος εφημέριος, επιφορτισμένος με βαρύ διοικητικό-διαχειριστικό έργο. Όταν άκουγα αυτά τα καλά λόγια γέμιζα με χαρά και περηφάνια για τον καθηγητή μου από το σχολείο. Και ήμουν βέβαιος για το γνήσιο και βαθύ χριστιανικό του πνεύμα, που τόσο απουσιάζει από πολλές εκκλησίες και ποιμένες της πατρίδας μας. Ένα πνεύμα που αγκαλιάζει με όρους ισοτιμίας, ίσης αγάπης και φροντίδας κάθε άνθρωπο, κάθε ασθενή και οδοιπόρο, χωρίς διακρίσεις μεταξύ γυναικών και ανδρών. Ανακλά, έτσι, το πνεύμα αυτό τη σημαντικότερη ίσως χριστιανική προσταγή, όπως αυτή περιέχεται στην προς Γαλάτας Επιστολή (3, 28) του Αποστόλου Παύλου: «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ».
Μπορεί αρκετοί (να θέλουν) να λησμονούν τη βαρύτιμη αυτή προσταγή· ο πατήρ Αλέξανδρος όμως όχι. Την προσήλωσή του, ωστόσο, σ’ αυτήν και ιδίως την έμπρακτη απόρριψη μισογυνικών αντιλήψεων τις πλήρωσε με την (προσωρινώς) επιβληθείσα σε βάρος του ποινή της αργίας από κάθε ιεροπραξία – ποινή αντίστοιχης βαρύτητας μ’ εκείνην που επιβλήθηκε πρόσφατα σε Αρχιμανδρίτη που κατηγορείται για παρενόχληση ανηλίκου. Και μάλιστα η κατηγορία αφορά, εν προκειμένω, σε μία ενέργεια που, όπως διαβάζουμε, αποτελεί συχνό φαινόμενο στις ελληνορθόδοξες εκκλησίες του εξωτερικού (βλ. λ.χ. Πατριαρχείο Αλεξανδρείας). Ας ελπίσουμε ότι η δωδεκαμελής Ιερά Σύνοδος, που θα κληθεί να αποφανθεί επί του τάχα βαρέος παραπτώματος του ιερέα, θα κρίνει πραγματικά χριστιανικά. Θα αντιληφθεί ότι η Ελλαδική Εκκλησία δεν μπορεί, εν έτει 2023, να παραμένει δέσμια αναχρονιστικών δοξασιών ή φονταμενταλιστικών κύκλων, τους οποίους τόσο ενόχλησε η εικόνα των δύο κοριτσιών με τις λαμπάδες. Και να σκεφτεί κανείς ότι, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του Τύπου, τα δύο κορίτσια 14 ετών (δίδυμες αδερφές), που φόρεσαν το στιχάριο και κράτησαν τις λαμπάδες κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, εκκλησιάζονται συστηματικά.
Δεν είμαι σε θέση να εικάσω τι απόφαση θα λάβει εν τέλει η Ιερά Σύνοδος, αλλά μπορώ να φανταστώ ότι, όποιο κι αν είναι το περιεχόμενό της, ο δάσκαλός μας θα την δεχθεί με νηφαλιότητα και καλοσύνη και χωρίς αισθήματα εχθροπάθειας, γνωρίζοντας ότι ο ίδιος έπραξε το σωστό. Και είναι ακριβώς αυτό το σπάνιο ψυχικό και ηθικό μεγαλείο που τον ξεχωρίζει από τους κατηγόρους του.
[Δημοσιεύτηκε stiw 10.05.23 στη διαδικτυακή LIFO: https://www.lifo.gr/blogs/almanac/o-p-alexandros-kariotogloy-kai-i-koinotita-toy-agioy-nikolaoy-ragkaba]