Ασφαλώς κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να αλλάζει γνώμη ή και ιδεολογία. Το ίδιο ισχύει κατ’ αρχήν και για τους πολιτικούς. Για να είναι όμως πειστική μία τέτοια μεταβολή, θα πρέπει να είναι απόρροια ενός σοβαρού και συνειδητού εσωτερικού αναστοχασμού: κάθε άνθρωπος σταθμίζει, μέσα στον χρόνο, τις εμπειρίες και τις παραστάσεις του και, ενδεχομένως, αναπροσαρμόζει τη στάση του απέναντι στα πράγματα.
Όλο και περισσότερο θυμίζει πλέον η χώρα μας την κατάσταση που επικρατεί στην αλληγορική δυστοπία του William Golding «Ο Άρχοντας των Μυγών». Μοιάζουμε, δηλαδή, με εκείνα τα παιδιά που βρίσκονται σ’ ένα έρημο παραδεισένιο νησί και προσπαθούν να οργανώσουν από την αρχή τον κοινωνικό τους βίο με κάποιους στοιχειώδεις κανόνες, ωστόσο ολοένα διολισθαίνουν στην αναρχία και την αλληλεξόντωση· σταδιακά, ένας επίγειος παράδεισος (κάπως σαν την Ελλάδα ίσως) μετατρέπεται σε κόλαση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το καθεστώς προσωρινής αδειοδότησης ή και πλήρους ανομίας, που επικράτησε στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο της χώρας επί δεκαετίες, δεν ήταν πλέον ανεκτό. Μέσα σ’ αυτόν τον «ελεύθερο δικαίου» χώρο χτίστηκαν περιουσίες και σχέσεις επιρροής. Έπρεπε, επομένως, να αναληφθεί δράση· κι ίσως, μάλιστα, τα πράγματα ήταν πλέον περισσότερο ώριμα από ποτέ. Ωστόσο, σε μία δημοκρατική πολιτεία υπάρχει συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο που πρέπει να τηρηθεί για μία τέτοια παρέμβαση.
Στην απόφαση Mustafa Erdogan και άλλοι κατά Τουρκίας (27.8.2014) το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) ασχολήθηκε με την περίπτωση ενός καθηγητή συνταγματικού δικαίου, ο οποίος είχε καταδικασθεί από την τουρκική δικαιοσύνη να καταβάλει αποζημίωση σε τρεις δικαστές του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Τουρκίας, επειδή τους είχε ασκήσει κριτική στην απόφασή τους να διαλύσουν ένα πολιτικό κόμμα.
«Διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες…» Ναι, είναι αλήθεια, συχνά στη χώρα μας ομνύουμε πίστη στη ρήση αυτή. Όταν όμως έρχεται η στιγμή του συγκεκριμένου, ξεκινούν οι εκπτώσεις. Η υπεράσπιση της αντίθετης γνώμης αρχίζει να εξασθενεί, όταν πρόκειται για γνώμη που μας βρίσκει αντίθετους ή μας βγάζει εκτός εαυτού. Ωστόσο, η ελευθερία της έκφρασης ακριβώς γι’ αυτές τις απόψεις έχει σημασία: για τις απόψεις που δεν μας αρέσουν, που προκαλούν.
Τους τελευταίους μήνες φαίνεται ότι ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας πορεύθηκε ένα ακόμη ανορθολογικό μονοπάτι, υπό την επιρροή, προφανώς, και της ζάλης που έχει προκαλέσει σε όλους μας η παρατεινόμενη πολιτικο-οικονομική αβεβαιότητα στη χώρα. Ειδικότερα: Πολλοί πολίτες ανέλαβαν από τις τράπεζες το σύνολο ή, τουλάχιστον, σημαντικό μέρος των καταθέσεών τους, ενέργεια που υπό προϋποθέσεις μπορεί να θεωρηθεί ορθολογική ενόψει της επαπειλούμενης μετάβασης σε εθνικό νόμισμα.
«…H πανoυργία της Λογικής θεωρείται ότι ευθύνεται για το φαινόμενο εκείνων των ηγετών που εφαρμόζουν εν τέλει μία πολιτική που έρχεται σε αντίθεση με τις πραγματικές επιθυμίες και τις διακηρυγμένες προθέσεις τους. Ένας εντυπωσιακός αριθμός σημαντικών πολιτικών αποφάσεων στην εποχή μας μπορούν να περιγραφούν ως αποφάσεις ηγετών που πρόδωσαν τους εκλογείς τους αλλά και το προσωπικό τους πολιτικό παρελθόν.
Συχνά φαίνεται ότι ως άτομα, αλλά και συλλογικά ως κοινωνίες, υποφέρουμε από το φαινόμενο της γνωστικής ασυμφωνίας (cognitive dissonance), το οποίο και εμφανίζεται όταν νεοπροσλαμβανόμενες πληροφορίες θέτουν σε αμφισβήτηση τις μέχρι πρότινος απόψεις, ιδέες, πεποιθήσεις, αξίες ή τα συναισθήματά μας, εν τέλει δε το οικοδόμημα που στηρίζει τη στάση μας απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο και τα πράγματα.
Η αυτοαναφορικότητα είναι δυστυχώς μία σοβαρή, διαχρονική παθογένεια της χώρας. Ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας έχει διαχρονικά την πεποίθηση ότι είμαστε ο περιούσιος λαός, το κέντρο της γης· ότι οι υπόλοιποι λαοί είτε μας χρωστούν είτε εξυφαίνουν διαρκώς συνωμοσίες σε βάρος μας.
Στις ημέρες μας, η πεποίθηση αυτή ανάγεται κυρίως στο γεγονός ότι ο μέσος συμπολίτης μας πάσχει από ένα σοβαρό πληροφοριακό έλλειμμα,
Και ενώ το Ισλαμικό Κράτος επιβάλλει τη σαρία στις περιοχές που καταλαμβάνει, η χώρα μας παραμένει το μοναδικό μάλλον ευρωπαϊκό κράτος που ανέχεται την εφαρμογή της σαρίας εντός της επικράτειάς του και συνακόλουθα την καταπίεση που αυτή συνεπάγεται ιδίως για τις γυναίκες μουσουλμανικού θρησκεύματος. Η ανοχή αυτή ισχύει αποκλειστικά και μόνον για την περιοχή της Δυτικής Θράκης. [αναδημοσίευση από τον Books’ Journal 37, Σεπτέμβριος 2014).
